Wist je dat je van papier-maché vrijwel álles kunt maken? Niet alleen kinderknutselwerken dus, maar ook serviesgoed, borstels, theedozen, dienbladen, speelpoppen, knopen, stoelen, tafels, watervaste wasteilen, hobbelpaarden en kasten.
Onder invloed van de industrialisatie ontstonden er in de late 19de eeuw fabriekjes die voorwerpen vervaardigden die normaal gesproken meestal van hout waren, maar hier van lompen of papier en gehakt riet werden gemaakt. Deze grondstoffen waren veel goedkoper en verrassend gemakkelijk te verwerken. Men sprak toen van ‘carton durci’ (gehard karton), ‘carton bouilli’ (gekookt karton) of ‘carton laque’ (gelakt karton). Wij zouden het nu papier-maché noemen. Zoals je kunt zien bij bovenstaande kistjes in Chinese stijl, is het verschil tussen hout en papier-maché amper te zien (rechts is papier-maché).
Het betrof deels handmatige serieproductie. Men zuiverde en vermaalde de grondstof, die werd geweekt en gekneed tot een papierpap en vervolgens uitgerold tot vellen. Bij eenvoudige vormen werden de vellen in een warme mal geperst. Complexere vormen zoals kistjes en doosjes werden gemaakt uit losse onderdelen die later werden verlijmd en van scharnieren en sloten voorzien. De stukken werden ondergedompeld in lijnolie om ze hard en waterbestendig te maken. Tenslotte werden de objecten gedecoreerd en voorzien van een dikke laag vernis. De mogelijkheden voor decoratie zijn eindeloos: inlegwerk, email, beschildering en plakplaatjes, etc.
Voorwerpen uit papier-maché waren vooral populair in de periode 1870-1930, daarna werden ze veelal verdrongen door andere, nieuwe, goedkope materialen. Maar tot op de dag van vandaag wordt het hier en daar nog geproduceerd, o.a. in Rusland.
Meer weten? Bezoek eens het Musée au fil du papier te Pont-à-Mousson (Fr)
Yvonne de Rue, materiaalspecialist
