Marsepein, pepernoten of speculaas, elk jaar brengt de Sint wat lekkers met zich mee. Dit was vroeger niet anders dan nu, alleen het soort zoetigheid is door de tijd geëvolueerd. Zo bakten men in onze contreien vanaf de 16de eeuw, en mogelijk vroeger, met feestdagen en speciale aangelegenheden zoet brood. Naargelang de streek stond deze lekkernij bekend als vollaard, krolkoek, schillekeskoek of cougnou. Op het 17de-eeuwe schilderij ‘Het Sint-Nicolaasfeest’ is zo’n brood te zien in de rechter onderhoek.
In katholieke gebieden werden de verfijnde feestbroden opgesmukt met pijpaarde decoratie, patacons genaamd. Sommige patacons nemen de vorm aan van kleine figuurtjes, zoals Jezus of Maria met kind. Andere bestaan uit schijven voorzien van een afbeelding in reliëf die men beschilderde met vrolijke kleuren.
Hier zien we een voorbeeld uit de Mechelse Folklorecollectie. De ovalen patacon toont Sint-Nicolaas naast drie kinderen in een ton. De afbeelding verwijst naar de 11de-eeuwse legende waarin de bisschop de lichamen van drie vermoorde kinderen ontdekt in een ton met pekel, en ze vervolgens weer tot leven wekt. We mogen er zeker van zijn dat deze patacon ooit op een feestelijk Sinterklaasbrood geprijkt heeft.
Wil je meer weten over patacons of historisch feestgebak uit Mechelen? In mei 2024 opent in Hof Bauwens van der Boyen de pop-up tentoonstelling ‘Patacon. Gebak versieren in het oude Mechelen’.
Dana Piessens, specialiste (post)middeleeuws aardewerk
Bronnen:
Schilderij ‘Het Sint-Nicolaasfeest’ door Jan Steen
Patacon uit collectie Museum van Hof van Busleyden, eigendom van stad Mechelen.
