De afgelopen jaren worden steeds meer tabakspijpen uit Vlaamse vondstcomplexen ontsloten. Langzamerhand wordt steeds duidelijker hoe de Vlaamse producten vanaf het midden van de 18de tot ver in de 19de eeuw er uit hebben gezien. In februari zagen we op deze pagina al een mooi voorbeeld van een tabakspijp die geproduceerd is in de Antwerpse fabriek van Harssevoort.
Kenmerkend voor Vlaamse vondstcomplexen uit de 17de en 18de eeuw is dat tabakspijpen hoofdzakelijk uit de Hollandse plaatsen Gouda en Gorinchem geïmporteerd werden. Binnen dit kader is het interessant om te kijken naar een recentelijke studie over in Gorinchem opgegraven tabakspijpen (zie Gorinchem (archeologiegorinchem.com)). Deze geeft een steekproef van tabakspijpen uit dit belangrijke Hollandse productiecentrum.
Bekende en frequent in Vlaanderen gevonden Gorinchemse modellen dragen zijmerken zoals de letters N gekroond en de gekroonde vis boven drie golfjes. Een afwijkend versieringsmotief is een melkmeid onder letters. In dit geval de letters ‘HVAH’ die worden toegeschreven aan de Gorinchemse pijpenmaker Huybert van Oudheusden. Vooralsnog is Huybert de enige pijpenmaker van wie bekend is dat hij de melkmeid als zijmerk heeft gebruikt. Het gaat om een redelijk uniek stuk van rond het jaar 1800 waar vooralsnog slechts twee exemplaren van bekend zijn.
Jan van Oostveen
Specialist tabakspijpen en (keur)loden
