Tijdens een opgraving in het voormalige Minderbroedersklooster te Mechelen zijn in een graf verschillende metaalvondsten aangetroffen. De aanwezigheid van textiel of leer op een aantal van de vondsten laat vermoeden dat het om voorwerpen gaat die op of onder de kleding zijn gedragen. Mogelijk gaat het om onderdelen van een zogenaamde breukband.
Dergelijke verstelbare medische banden waren bedoeld voor personen – meestal mannen – met een hernia inguinalis, een liesbreuk. Patiënten met de aandoening hebben in de liesstreek een holte in de buikwand waardoor (delen van de) ingewanden naar buiten stulpen, te voelen als een bobbel in de lies die opkomt bij persen of tillen, wat veel pijn veroorzaakt.
Een hernia of liesbreuk is vaak het resultaat van (te) zwaar tillen en kwam in de middeleeuwen en de vroege nieuwe tijd geregeld voor. Een breukband was toen de enige mogelijke behandeling, omdat operaties in de buikholte (de huidige behandeling) nog niet mogelijk waren.
Hoewel breukbanden in Nederland vaker gevonden worden, is een 18de-eeuwse breukband uit een graf in de pandgang van het karmelietenklooster in Aalst tot nu toe de enige gepubliceerde vondst uit België. Van het Aalters exemplaar kon via een rekening de eigenaar van de band geïdentificeerd worden. Het was kloostermonnik Patrick, die in 1758 een breukband kreeg ter waarde van 5 stuivers. Dit bedrag kwam toen ongeveer overeen met de prijs van een kip.
De reden waarom Patrick en de andere patiënten met hun breukbanden zijn begraven is onbekend, maar men kan speculeren, dat zij zo zeer ‘vergroeid’ waren met hun medisch hulpmiddel, (vergelijk het met een ring die jaren wordt gedragen) dat ze er mee begraven werden. Bovendien waren breukbanden op maat gemaakt voor elke patiënt en diens specifieke liesbreukplek. Hergebruik was dus onmogelijk.
De in Mechelen aangetroffen vondsten dateren tussen 1200 en 1500 en zijn veel jonger dan de breukband uit Aalst. Bovendien was elke breukband maatwerk. Dit maakt identificatie moeilijk, en er kan voorlopig niet uitgesloten worden dat de vondsten onderdelen van iets anders waren.
Stefanie Hoss & Jurgen van der Klooster, metaalspecialisten
Meer info over de opgraving Minderbroedersklooster – Stad Mechelen en het Aalters exemplaar Archeologische vondst uit Aalst geeft pas na 15 jaar geheim prijs: “Riem van 200 jaar oud tegen liesbreuk” | VRT NWS: nieuws
